Vlaanderen.be | Kunstenenerfgoed.be

Wijziging Topstukkendecreet

De Vlaamse Regering nam zich bij de start van haar regeerperiode voor om tijd te maken om het Topstukkendecreet te evalueren en eventueel bij te sturen. Op basis van de adviezen van SERV, SARC en Topstukkenraad werd een ontwerp opgesteld dat de Vlaamse Regering eind 2013 principieel goedkeurde en op 20 december 2013 voor advies aan de Raad van State bezorgde. De Raad van State formuleerde zijn advies op 24 januari 2014. Op vrijdag 31 januari 2014 keurde de Vlaamse Regering het ontwerp van decreet tot wijziging van het Topstukkendecreet goed en ging het ontwerp voor bespreking en goedkeuring naar het Vlaams Parlement.

Het ontwerp breidt de notie ‘topstukken’ uit tot alle cultuurgoederen die aan de toetsingscriteria voor een topstuk (‘zeldzaam en onmisbaar’) voldoen, ongeacht of ze wel of niet in de Topstukkenlijst staan. Om topstukken buiten Vlaanderen te brengen, is er vooraf altijd een toestemming nodig van de Vlaamse overheid. Een weigering om een topstuk buiten Vlaanderen te brengen, verplicht de Vlaamse overheid om het cultuurgoed te kopen voor een geobjectiveerde (internationale) marktprijs. De garanties die het huidige Topstukkendecreet aan de eigenaars biedt, blijven dezelfde.

Het aangepaste decreet vult een hiaat op in het huidige Topstukkendecreet: topstukken die niet bekend zijn, doordat ze bijvoorbeeld in een privécollectie zitten, kunnen niet naar het buitenland vertrekken zonder dat de Vlaamse overheid de mogelijkheid had om ze te beschermen en eventueel te verwerven. De voorgestelde wijziging voorkomt dat de toelating gebeurt via een zware administratief-bureaucratische regeling Dat is wél het geval in de EU-regeling voor de uitvoer van cultuurgoederen buiten Europa, voor uitgebreide categorieën van cultuurgoederen.

In eerste instantie is het de eigenaar die beoordeelt of een cultuurgoed beantwoordt aan de criteria ‘zeldzaam en onmisbaar’ en dus een topstuk is. De voorgestelde regeling biedt de eigenaar de mogelijkheid om, vóór een cultuurgoed Vlaanderen uitgaat, een ruling te vragen die zich uitspreekt of het cultuurgoed wel of niet een topstuk is in de zin van het topstukkendecreet.

De Vlaamse overheid kan de terugkeer naar Vlaanderen vorderen van topstukken die zonder toelating vooraf Vlaanderen verlieten.

Het ontwerp voert ook een decretaal kader in voor de aflevering van de door de Europese Unie opgelegde vergunningen om cultuurgoederen buiten de Europese Unie te brengen. Tot nu werden die vergunningen afgeleverd in rechtstreekse toepassing van de Europese Verordening over de uitvoer van cultuurgoederen. Het ontwerp van decreet voorziet in strafbepalingen voor wie zich niet houdt aan die vergunningsplicht.